🏡 जमिनीचे डिजिटल दस्तऐवज: ७/१२ आणि फेरफार उताऱ्याची ऑनलाइन सोय आता १९ जिल्ह्यांमध्ये उपलब्ध

जमिनीशी संबंधित कोणताही व्यवहार करायचा असल्यास सर्वात महत्त्वाचं असतं – त्या जमिनीचा इतिहास (Land History). जमीन खरेदी करताना ती जमीन मूळ कोणाची होती? वेळोवेळी त्या जमिनीच्या मालकीत कोणते बदल झाले? कोणत्या वर्षी, कुठल्या कारणाने फेरफार झाले? या सर्व गोष्टींची स्पष्ट माहिती असणे अत्यावश्यक आहे.

पूर्वी ही माहिती तहसिल कार्यालय, भूमी अभिलेख विभाग किंवा महसूल खात्यात जाऊन मिळवावी लागायची. 1880 सालापासूनचे रेकॉर्ड्स ही कार्यालये सांभाळत आली आहेत. मात्र, तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने आता ही प्रक्रिया अधिक सुलभ आणि पारदर्शक बनली आहे.

🖥️ सरकारी ऑनलाईन सुविधा – आता १९ जिल्ह्यांमध्ये

महाराष्ट्र सरकारने आता जमिनीचे ७/१२ उतारे आणि फेरफार उतारे ऑनलाईन स्वरूपात उपलब्ध करून दिले आहेत. ही सुविधा पूर्वी फक्त ७ जिल्ह्यांपुरती मर्यादित होती, पण आता तिचा विस्तार १९ जिल्ह्यांमध्ये करण्यात आला आहे. यामध्ये खालील जिल्ह्यांचा समावेश आहे:

अहमदनगर, अकोला, अमरावती, औरंगाबाद, चंद्रपूर, धुळे, गडचिरोली, गोंदिया, जळगाव, लातूर, मुंबई उपनगर, नंदूरबार, नाशिक, पालघर, रायगड, सिंधुदुर्ग, ठाणे, वाशिम आणि यवतमाळ.

अधिक माहिती साठी येथे क्लिक करा 

येथे क्लिक करा 

📜 ७/१२ उतारा म्हणजे काय?

७/१२ उतारा (7/12 Extract) हा जमिनीचा अधिकृत दस्तऐवज आहे जो महाराष्ट्र राज्यातील महसूल विभागाकडून दिला जातो. या उताऱ्यात पुढील माहिती असते:

• जमिनीचा सर्वे नंबर आणि गट क्रमांक

• मालकाचे नाव आणि त्यांचे हक्क

• जमिनीचे एकूण क्षेत्रफळ

• शेतीची माहिती – कोणती पिके घेतली जातात

• कर्जे, कर्जदार संस्था (उदा. बँक), कर्जाची रक्कम

• संपत्ति कर, इतर कायदेशीर बाबी

हा उतारा म्हणजे त्या जमिनीचा ‘पहिचान पत्र’च आहे. कोणतीही जमिन खरेदी करताना हा उतारा बघणे अत्यंत आवश्यक असते.

अधिक माहिती साठी येथे क्लिक करा 

येथे क्लिक करा 

🔄 फेरफार उतारा म्हणजे काय?

फेरफार उतारा (Mutation Extract) म्हणजे जमिनीच्या मालकीत झालेले बदल. जसे की:

• जमीन खरेदी-विक्री

• वारसाहक्क किंवा वारसाहक्काने मिळालेली मालकी

• वाटणी, फाळणी, किंवा जोडणी

• न्यायालयीन निर्णयानंतर झालेले फेरफार

जेव्हा जमिनीच्या मालकी हक्कात कोणताही बदल होतो, तेव्हा त्या बदलाची नोंद फेरफार उताऱ्यात केली जाते. या नोंदींवरून आपल्याला समजते की, जमीन कुणाकडून कुणाकडे कशी आणि केव्हा गेली.

💡 ऑनलाईन ७/१२ व फेरफार उताऱ्याचे फायदे

✅ 1. घरबसल्या सोयीस्कर सेवा

आपल्याला तहसिल कार्यालयात रांगा लावायची गरज नाही. ही माहिती तुम्ही तुमच्या मोबाइल किंवा संगणकावर मिळवू शकता.

✅ 2. कमी खर्च

ऑनलाइन उतारा मिळवण्यासाठी फक्त ₹15 इतकं नाममात्र शुल्क आहे.

✅ 3. कायदेशीर वैधता

ऑनलाईन मिळालेल्या उताऱ्यांवर डिजिटल स्वाक्षरी (Digital Signature) असते, त्यामुळे या दस्तऐवजांना Land Records कायदेशीर मान्यता असते. यासाठी तुम्हाला सही किंवा शिक्का घेण्याची गरज नाही.

✅ 4. ऐतिहासिक माहिती

ऑनलाईन प्रणालीद्वारे तुम्हाला 1880 पासूनचे जमिनीचे रेकॉर्ड्स पाहता येतात. यामुळे जमिनीचा पूर्ण इतिहास समजणे शक्य होते.

अधिक माहिती साठी येथे क्लिक करा 

येथे क्लिक करा 

📝 निष्कर्ष:

जमिनीचे व्यवहार अधिक पारदर्शक, सुरक्षित आणि डिजिटल बनवण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारने Land Records घेतलेले हे पाऊल अत्यंत स्वागतार्ह आहे. जमिनीच्या दस्तऐवजांमध्ये डिजिटलायझेशनमुळे नागरिकांचा वेळ, पैसा आणि ऊर्जा वाचते, आणि त्याचबरोबर भ्रष्टाचारालाही आळा बसतो.

जर तुम्ही जमीन खरेदी किंवा विक्री करण्याचा विचार करत असाल, तर हे ऑनलाईन उतारे पाहणे आणि डाउनलोड करणे नक्कीच उपयुक्त ठरेल.